75 jaar ‘ravotten, zooals kinderen gaarne doen’

‘De Zuiderspeeltuin, schitterend gelegen aan de Kuipersdijk, biedt aan de schoolgaande kinderen een prachtige gelegenheid, om na schooltijd onder toezicht, vrij te kunnen spelen en ravotten, zooals kinderen dat gaarne toen en waaraan elk kind dringend behoefte heeft.’

ENSCHEDE - Zo werden bewoners uit Getfert/Perik in 1936 benaderd om lid te worden van de speeltuin tegen een contributie van 25 cent per maand. ‘De Speeltuinvereeniging stelt zich tot taak de jeugd op aangename en nuttige wijze bezigheid te verschaffen, met het doel haar tegen de zedelijke en lichamelijke gevaren van de straat, zooveel mogelijk te behoeden.’

De gestencilde brief komt te voorschijn uit één van de kasboeken. De 75-jarige speeltuin heeft een archiefkast vol met oude papieren en foto’s. ‘Eigenlijk moeten we daar een keer een half jaar voor uittrekken om er een archief van te maken’, verzucht Rosier.

De afgelopen tijd heeft hij druk in het archief zitten wroeten om te achterhalen op welke dag de speeltuin precies werd geopend. Dat het dit jaar 75 jaar geleden was, staat vast, maar de exacte datum kon niemand het bestuur vertellen. Wel staat vast dat in augustus 1928 omwonenden begonnen om de speeltuin van de grond te krijgen. Dus viert de Zuiderspeeltuin deze week haar jubileum.

Arbeiders

Eén ding weet voorzitter Willem Rosier zeker: ‘Hij is door arbeiders opgericht. De kindertjes van de notabelen, die gingen tennissen of voetballen. De arbeiders vonden dat hun kindertjes ook iets moesten hebben.’

En zo werd de oudste speeltuin in Enschede geboren. Er werd een trend gezet die uiteindelijk leidde tot 21 speeltuinen (inmiddels 19), verspreid over de hele stad, de grootste speeltuindichtheid in Nederland.

Getfert/Perik was toen een nieuwe wijk, gebouwd in de voorafgaande twee decennia. Burgemeester Edo Bergsma kwam zelf de officiële opening verrichten. Op de website http://www.zuiderspeeltuin.nl zijn foto’s te zien van de feestelijkheden. Lange tafels gemaakt van planken op schragen waar de kinderen uit de buurt aan zitten te smullen. Meisjes in feestelijke, witte jurkjes die linten vasthouden van een meiboom die door de straten wordt gedragen.

De speeltuin bevond zich op het terrein naast bouwbedrijf Trebbe. Die eerste speeltoestellen waar de arbeiderskinderen van toen op klauterden, werden veel later ook nog door hun eigen kleinkinderen gebruikt. Exacte jaartallen hebben de bestuursleden niet op de rij, maar penningmeester Jan Soer schat dat het acht jaar geleden is dat die oude metalen klim- en klauterwerken zijn verwijderd.

Pijn in het hart

Met pijn in het hart. Maar de toestellen waren verouderd, voldeden niet meer aan de voorschriften. Geld voor nieuw materiaal had de speeltuinvereniging zelf niet. Rosier: ‘We moesten grond inleveren en kregen in ruil daarvoor geld van de gemeente om nieuw spul te kopen.’ Soer: ‘De betonnen glijbaan wilden we verplaatsen. Dat was één van de eerste dingen die er stonden. Maar dat was niet mogelijk.’ ‘Te duur’, legt Rosier uit.

De herinnering roept warme gevoelens op. Soer: ‘Als we ’s winters een ijsbaan maakten, spoten we ook de glijbaan op. Dan konden ze er nog harder vanaf glijden. Mooi was dat.’ Ook voor een ijsbaantje is geen ruimte meer.

‘We waren altijd de eerste in de stad’, herinnert Rosier zich. Omdat de grond schuin afliep konden ze de baan niet onder water laten lopen en ’s nachts laten opvriezen. Vrijwilligers waren de hele nacht in de weer om met een douchekop steeds een laagje water erop te spuiten. ‘Eén keer hadden we de hele nacht gewerkt want het zou de volgende dag nog doorvriezen. maar ’s morgens was het heel mooi weer. Al dat werk voor niets’, blikt Soer terug.

Drie jaar geleden kreeg de Zuiderspeeltuin een fraaie nieuwe uitbouw, waar allerlei verenigingen tegen betaling gebruik van maken. Daarvoor stond er een houten loods, gekocht van geld dat het oud papier opbracht. ‘Jan Meulmeester ging dertig jaar geleden nog met een karretje aan de hand papier ophalen in de wijk’, beschrijft Rosier.

Contributie

De contributie is afgeschaft, want daar waren de vrijwilligers wel zo druk mee. ‘Daar werd je gék van’, aldus Soer. ‘Bij sommige mensen moest je wel drie of vier keer langs. Of er was geen geld, of de mensen waren niet thuis. Je ging vaak in januari of april, de tijd dat de kinderbijslag los kwam. Dan hadden ze tenminste geld.’

Er wordt wel jaarlijks een collecte gehouden. Maar de kinderen moeten vrij kunnen spelen, zo luidt de filosofie van de speeltuin.

Komende week kunnen kinderen elke dag vrij spelen tijdens de extra feestelijke Vivaweek: ‘alles mag, niets moet’. Het luchtkussen en de stormbaan staan er de hele week in plaats van één dag. Lunch is gratis. Trouwe bezoekertjes staat dit jaar een verrassing te wachten. De zuiderspeeltuin heeft op 23 augustus een receptie.

Bron: TCTubantia, 2 Augustus 2003.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Meer dan een speeltuin.

Enschede- De Zuiderspeeltuin aan de Kuipersdijk bestaat 75 jaar en viert dit met een groots ViVafeest voor de kinderen. In de week van 4 tot en met 8 augustus is er heel wat loos aan de Kuipersdijk. Van hutten bouwen tot stormbaan en van pony's tot een playbackshow.

‘De oorspronkelijke doelstelling van de speeltuin houden we nog steeds in ere‘, meldt Zuiderspeeltuinvoorzitter Willem Rosier. ‘Het belangrijkste doel is hier van het begin af aan geweest dat we speelmogelijkheden voor de kleine kinderen willen aanbieden. Het zijn dan ook de kinderen die bij ons op de eerste plaats komen. Dat er in de loop der jaren veel is veranderd en dat de speeltuin nu bijna een buurtcentrum voor de hele wijk is, doet daar niets aan af.‘

Bij zo'n doelstelling is het niet verwonderlijk dat de jubileumviering vooral op kinderen is gericht. Maandag 4 augustus is het direct raak wanneer de kinderen een ritje op een pony kunnen maken, zoiets maak je niet elke dag in de speeltuin mee. ‘Maar er valt veel meer te doen‘, vertelt Rosier enthousiast. ‘Op donderdag houden we een playbackshow met drie leuke prijzen voor de winnaars. De hele week door leven de kinderen zich uit op de stormbaan en we hebben voldoende materiaal verzameld om mooie droomkastelen mee te bouwen. Er is elke dag volop te eten en drinken voor de kids en op een van de dagen komt de ijscokar langs voor een gratis ijsje‘. De Zuiderspeeltuin is normaal al een gezellig drukke speelplek.

Gedurende de ViVadagen zal het helemaal lekker vol worden. Gelukkig mag de speeltuin voor dit soort evenementen ook het Perikplein van de gemeente gebruiken. ‘Deze groenvoorziening mogen we regelmatig gebruiken. De gemeente heeft ons daarvoor toestemming gegeven omdat de speeltuin zelf een paar jaar geleden bij een soort ‘ruilverkalvering‘ ruimte heeft moeten inleveren. Daardoor is de speeltuin eigenlijk veel gezelliger geworden maar voor grotere activiteiten wel wat aan de kleine kant.‘

Wat niet meer aan de kleine kant is, is het speeltuingebouw. ‘Dat hebben we drie jaar geleden met 150 vierkante meter uitgebreid. Juist ons gebouw heeft de extra mogelijkheden voor gebruik door de wijk. Er repeteren twee koren, spelen twee kaartclubs en er zit ook een vrijgezellen vereniging in. De avonden zijn bijna allemaal bezet. Dit alles houden we draaiende met drie part-time beroepskrachten en een team van 25 vrijwilligers. We hebben zelfs mensen die het zo mooi voinden dat ze vrijwilligerswerk blijven doen, ondanks dat ze naar Borne en Overdinkel zijn verhuisd. Met zo'n sfeer maken we ook de volgende 75 jaar nog wel vol.‘

Bron: Huis aan Huis, 30 juli 2003.